Herbata Zielona

Zielona Herbata Sklep CupAndYou

Herbata zielona zaliczana jest do jednego z najpopularniejszych gatunków herbaty. Znana jest już od tysięcy lat. Co interesujące, już bardzo wczesne zapiski na jej temat dotyczą właściwości prozdrowotnych. Jest ona jednak przede wszystkim bardzo różnorodnym napojem, którego za każdym razem odkrywamy na nowo. W Polsce to właśnie herbata zielona zyskuje coraz większą popularność, goniąc mocno czarną herbatę (która nadal kojarzy się większości ludzi, ze względu na fakt, iż od lat była łatwo dostępna). W Chinach - kraju jej pochodzenia, bezustannie od wieków trzyma się na pierwszym  miejscu, jest tam najchętniej i najczęściej spożywana.

Historia zielonej herbaty w Chinach sięga około pięciu tysięcy lat. Na przełomie tego czasu powstało wiele różnych gatunków  „napoju bogów”. U schyłku XX wieku zainteresowano się bardziej zdrową żywnością, a wraz z nią medycyną naturalną, dlatego patrząc na szczególne właściwości prozdrowotne herbaty zielonej, nie dziwi fakt, iż bardzo wzrosła również jej popularność. Znana jako tradycyjny napój samurajów, duchowa esencja buddyjskich mnichów czy most pomiędzy kulturą Wschodu i Zachodu.  Zanim jednak rozpiszemy jej właściwości, warto najpierw poznać skąd pochodzi, jak powstała i jak się ją parzy.

W  związku z tym, iż w Chinach herbata znana jest już od tysiącleci, nie dziwi więc fakt, że na jej temat istnieje mnóstwo legend i opowiadań. Najbardziej popularna historia herbaty mówi o tym jak mityczny Cesarz Shennong w 2737 roku przed naszą erą ją odkrył. Według legendy, Cesarz spożywał tylko gorącą wodę, gdyż miał problemy zdrowotne. Pewnego dnia, podczas codziennego picia wody w ogrodzie, do jego garnuszka wpadło kilka liści nieznanego dotąd krzewu. Z garnuszka wydobywał się cudowny, nieznany cesarzowi jeszcze aromat, a kolor wody stał się lekko słomkowy. Zaciekawiony, postanowił spróbować tego napoju. Zaskoczony cudownym smakiem i aromatem ogłosił, że odtąd będzie tylko i wyłącznie pił wodę z tymi liśćmi. Napar nazwał „Cha” – mogło to oznaczać młody listek, zioło lecznicze, herbatę (napój), suche liście herbaciane, krzew herbaciany. Słowo „Cha” wymawiane było w różny sposób, w zależności od dialektu. Dopiero w czasach dynastii Tang, nazwa przekształciła się na „Cha Jing”. Wszystkie narody świata zapożyczyły nazwę herbaty od Chińczyków. Przyjęły się dwie nazwy określające to słowo: „cha” - pochodzące z klasycznego języka mandaryńskiego oraz „te” - wywodzące się z dialektu Min, którym posługują się mieszkańcy prowincji Fujian. Polska nazwa herbata, powstała z dwóch wyrazów łacińskich: herba (zioło, ziele) i thea - ziele herbaciane. Pod słowem herbata zazwyczaj opisujemy zarazem napój - filiżankę herbaty, jak i suchą herbatę – puszkę, paczkę herbaty.

Istnieje jeszcze wersja legendy o tym samym cesarzu, który tym razem miał kryształowe wnętrzności i nic nie mogło mu zaszkodzić. Jego celem było sprawdzanie każdej napotkanej rośliny i sposób w jaki oddziałuje na jego ciało. Pewnego dnia, spożył bardzo dużo trujących ziół i czuł ogromny ból. Gdy przypadkowo trafił na liście herbaty, skosztował je i od razu poczuł się lepiej. Liście cudownie zneutralizowały jego bóle. To były oczywiście liście wiecznie zielonego krzewu Camellia Sinensis. To roślina z gatunku rodziny herbatowatych. Pochodzi prawdopodobnie z gór na pograniczu Chin, Indii i Mjanmy (obszar wokół źródeł rzeki Irawadi), lecz obecnie jest rośliną szeroko rozpowszechnioną w uprawie. Towłaśnie z jej liści i pąków wytwarzane są różne gatunki herbaty.  

Wracając jednak do legend i opowiadań na temat zielonej herbaty, warto opisać jeszcze jedną bardzo ciekawą i intrygującą legendę związaną z historią herbaty. Opisuje ona mianowicie mnicha o imieniu Bodhidharma, który podczas wielogodzinnych medytacji poczuł się bardzo zmęczony i zasnął. Po przebudzeniu się był bardzo zły na siebie, za to, że sen przerwał jego cenny czas medytacji. Aby się ukarać odciął sobie powieki, rzucił je na ziemię, a w tym miejscu wyrósł zielony krzew. Bodiharma postanowił spróbować liści z tego krzewu i zauważył, że mają one działanie pobudzające, odprężają i poprawiają jego koncentrację.

Właściwości Zielonej Herbaty

Herbata zielona zaliczana jest do jednej z najzdrowszych odmian herbaty. Zostaje przygotowywana z tej samej rośliny co herbata czarna, Puerh czy biała. Różni się jednak jej proces pozyskiwania i metody uprawy, które odróżniają od siebie wszystkie gatunki herbat.

Herbata zielona nie podlega procesowi fermentacji (albo podlega mu bardzo krótko), dzięki czemu zachowuje ona większość chemicznych właściwości świeżych liści, z których została przygotowana. Zebrane liście więdną a następnie zwija się je i suszy, nie przechodzą one przez proces utleniania dzięki czemu mają dalej zielony kolor oraz zachowane zostają wszystkie właściwości świeżej rośliny. By powstała herbata zielona, liście przerabia się najpóźniej w godzinę po ich zerwaniu, nim zaczną fermentować. Do ich cennych właściwości zaliczamy wyjątkowy zestaw polifenoli o różnorodnym działaniu oraz katechiny, silne antyoksydanty. Są też garbniki, alkaloidy, lipidy, aminokwasy, teina, witaminy (A, B, C, E), liczne mikroelementy (wapń, potas, miedź, cynk, mangan, fluor). Ten bogaty zestaw składników sprawił, że zielona herbata zyskała uznanie w oczach naukowców, którzy wciąż odkrywają jej nowe właściwości. Z najistotniejszych substancji znajdujących się w zielonej herbacie możemy jeszcze wyróżnić między innymi katechiny będące jej głównym składnikiem (epikatechinę, galusan epikatechiny, epigallokatechinę oraz w przeważającej ilości galusan epigallokatechiny). W składzie zielonej herbaty znajdują się także niewielkie ilości flawonoli (kemferolu, kwercytyny, mirisetyny) oraz kofeinę (trzykrotnie mniej niż w kawie).

Pod pojęciem herbata zielona, kryją się różne rodzaje herbat. Gatunki mogą różnić się od siebie wyglądem liści, kolorem naparu, smakiem, zapachem, a także zawartością kofeiny. Wszystko zależy od pory roku i pory dnia, w czasie której zbiera się liście herbaty (mówi się, iż najdroższe gatunki zielonych herbat pochodzą z liści zbieranych o świcie i zroszonych poranną rosą), wieku zbieranych liści, ich walorów smakowych, a także od sposobu ich zwijania. Duży wpływ na wartości zielonej herbaty ma również rejon świata, z którego pochodzi, czyli w jakiej strefie klimatycznej jest uprawiana.

Herbata zielona różni się od herbaty czarnej kolorem. Zielona herbata charakteryzuje się bowiem słomkowym lub jasnozielonym kolorem. Wiele osób pijących herbatę zieloną po raz pierwszy może zaskoczyć się dosyć cierpkim, trawiastym smakiem. Herbata zielona występuje w wielu różnych odmianach i gatunkach, które mogą różnić się smakiem i aromatem.  Chińskie herbaty zielone dzielone są na prowincje, z których pochodzą (każda z prowincji ma co najmniej kilka gatunków), np. z prowincji Zhejiang pochodzi herbata Longjing oraz Gunpowder. Natomiast japońskie herbaty zielone różnią się w zależności od jakości poszczególnych części (wyżej położone młodsze lub niższe starsze listki) rośliny wykorzystanej do przygotowania napoju oraz sposobu przygotowania tych części. Najbardziej znana herbata japońska to zielona herbata Sencha, która jest przygotowywana z liści wystawionych na bezpośrednie działanie słońca, a herbata gyokuro jest przygotowywana z liści rośliny rosnącej w zacienieniu przez 20 dni. Różne warunki, w których rośnie roślina istotnie wpływają na smak i zawartość herbaty – herbata gyokuro zawiera więcej teaniny i kofeiny, a mniej katechin odpowiedzialnych za cierpkość herbaty. Dzięki temu gyokuro jest słodsza i ma zupełnie inny aromat od senchy.

Powszechnie przyjęło się, iż herbaty zielone podzielone są na te pochodzące z Chin i pochodzące z Japonii. Zielone herbaty produkowane są także w Korei, Indiach i Sri Lance.

Zielone herbaty pochodzące z Chin podzielone są na sześć głównych prowincji w których zbiera  się  herbaty - Zhejiang (np. herbata Gunpowder, Longjing, Hui Ming, Long Ding), Jiangsu (Bi Luo Chun, Rain Flower, Cui Zhen), Hubei (Yu Lu), Henan (Mao Jian), Jiangxi (Chun Mee, Gou Gu Nao, Yun Wu) i Anhui (Da Fang, Huang Shan Maofeng, Hou Kui, Huo Qing).

Zielona herbata jest ogólnie znana i lubiana w Japonii i dlatego zwana jest tam po prostu herbatą, a nawet czasem japońską herbatą. Do Japonii została jednak sprowadzona z Chin przez buddyjskiego mnicha. 40% zielonej herbaty z Japonii pochodzi z prefektury Shizuoka. Najpopularniejsze japońskie zielone herbaty to: Bancha (zwykła herbata), Genmaicha (herbata brązowo-ryżowa), Gyokuro (jadeitowy napar), Hōjicha (prażona herbata), Kabusecha (nakryta herbata), Kamairicha (herbata prażona z patelni), Kokeicha (powstaje z herbat łamanych i pyłu herbacianego), Kukicha (herbata z łodygi), Karigane, Matcha (starta herbata, używana w japońskiej ceremonii picia herbaty), Mecha (herbata pąków i końcówek), Mugicha (prażona herbata jęczmienna), Sencha (gotowana herbata) i Tamaryokucha.